کتاب مبناشناسی خلاء و تهیت در دو سنّت تائویی و اسلام و چگونگی استحاله آن در نقاشی چینی و نگارگری ایرانی

خلاصه‌ای از کتاب “مبناشناسی خلاء و تهیت در دو سنّت تائویی و اسلام”

کتاب “مبناشناسی خلاء و تهیت در دو سنت تائویی و اسلام” اثر دکتر حسین ابراهیمی ناغانی، به بررسی تطبیقی مفاهیم فلسفی “خلاء” و “تهیت” در دو سنت بزرگ تائوئیسم و اسلام پرداخته و چگونگی استحاله این مفاهیم در هنر نقاشی چینی و نگارگری ایرانی را تحلیل می‌کند.

فصل‌های اصلی کتاب:

1. مفهوم خلاء و تهیت: در این فصل، نویسنده به اهمیت مفاهیم “خلاء” و “تهیت” در اندیشه‌های تائوئیسم و اسلام اشاره می‌کند. خلاء به معنای فضایی خالی در فلسفه تائوئیسم نماد دائو یا ذات بی‌کران است، درحالی‌که در اسلام، این مفهوم به نوعی با وحدت و بی‌نهایت الهی مرتبط می‌شود. این مفاهیم علاوه بر معنای فلسفی، تأثیر زیادی بر هنر این دو تمدن داشته‌اند.

2. مقایسه تطبیقی: در فصل‌های بعدی، نویسنده به مقایسه تطبیقی بین این دو سنت می‌پردازد و شباهت‌ها و تفاوت‌های میان نگرش‌های فلسفی آن‌ها را بررسی می‌کند. یکی از موضوعات اصلی این بخش، تأکید هر دو سنت بر بی‌تعینی و ناشناختنی بودن مفاهیم مبدأ و خلقت است.

3. هنر و خلاء: کتاب به تحلیل تطبیقی نقاشی چینی و نگارگری ایرانی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه مفهوم خلاء به عنوان فضای خالی در نقاشی‌های چینی نماد معنویت و سکوت است، درحالی‌که در نگارگری ایرانی این فضای خالی نماد حضور الهی و حقیقت غیبی است.

4. مفهوم بی‌عملی (wu wei): در بخش دیگری از کتاب، نویسنده به بررسی مفهوم بی‌عملی در تائوئیسم پرداخته و آن را با مفاهیم مشابه در عرفان اسلامی مانند توکل و رضا مقایسه می‌کند. این اصل به معنای عمل نکردن به صورت آگاهانه و گذاشتن همه چیز به جریان طبیعی خود است.

5. نور ذات و خلاء در اسلام: در سنت اسلامی، مفهوم خلاء به عنوان تجلی نور ذات الهی بررسی می‌شود. این نور از هرگونه جسمیت و مادیات عاری است و به عنوان نماد حقیقت مطلق و بی‌نهایت الهی شناخته می‌شود.

نتیجه‌گیری:

کتاب “مبناشناسی خلاء و تهیت” تلاش می‌کند با بررسی فلسفه و هنر در دو سنت تائویی و اسلامی، به تحلیل مشترکات و تفاوت‌های این دو تمدن بپردازد. این کتاب برای علاقه‌مندان به فلسفه، هنر، و ادیان شرقی یک منبع غنی و ارزشمند است.