فاپا مخفف عبارت “فهرست‌نویسی پس از انتشار اثر” است و به سیستمی در ایران اشاره دارد که تحت نظارت کتابخانه ملی ایران، به ثبت و فهرست‌نویسی کتاب‌ها پیش از انتشار آنها می‌پردازد. فرآیند فاپا شامل اختصاص شماره فیپا (فهرست‌نویسی پیش از انتشار) به هر کتاب است که اطلاعاتی همچون نام نویسنده، عنوان کتاب، ناشر، موضوعات، و شماره‌های استاندارد (مثل شابک) را شامل می‌شود. این شماره و اطلاعات مرتبط در شناسنامه کتاب چاپ می‌شود. هدف از فاپا، استانداردسازی و بهبود دسترسی به منابع اطلاعاتی، تسهیل فرآیندهای کتابداری و اطلاع‌رسانی، و ارائه اطلاعات دقیق درباره کتاب‌های در دست انتشار است. ثبت کتاب‌ها در سیستم فاپا به کتابخانه‌ها، کتابفروشان، و محققان کمک می‌کند تا به‌راحتی اطلاعات کتاب‌ها را جستجو، پیگیری، و مدیریت کنند.
فاپا یکی از فرآیندهای مهم در نظام نشر و کتابداری ایران است که کمتر از فیپا شناخته شده، اما نقش حیاتی در طبقه‌بندی و دسترسی به کتاب‌های منتشر شده دارد. برخلاف فیپا (فهرست‌نویسی پیش از انتشار) که قبل از چاپ کتاب انجام می‌شود، فاپا (فهرست‌نویسی پس از انتشار) پس از انتشار و در دسترس قرار گرفتن کتاب انجام می‌شود. این فرآیند به کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی کمک می‌کند تا کتاب‌ها را با دقت بیشتری فهرست‌نویسی و دسته‌بندی کنند.
مشاوره رایگان دریافت فاپا
برای مشاوره رایگان چاپ کتاب لطفا شماره تماس خود را وارد نمایید. کارشناسان ما در سریع ترین زمان با شما تماس می گیرند.
فاپا چیست؟
فاپا مخفف “فهرست‌نویسی پس از انتشار” است و به فرایندی اشاره دارد که در آن کتاب‌های منتشرشده به‌طور دقیق در سیستم‌های کتابداری فهرست‌نویسی و رده‌بندی می‌شوند. این کار توسط کتابخانه ملی ایران انجام می‌شود و هدف آن اطمینان از دسترسی آسان و منظم به اطلاعات کتاب‌ها برای کتابخانه‌ها، محققان، و خوانندگان است. در حقیقت، فاپا به‌عنوان یک مرحله تکمیلی پس از فیپا به منظور تنظیم و نگهداری دقیق‌تر اطلاعات کتاب در سیستم‌های اطلاعاتی عمل می‌کند.
اهمیت فاپا در نظام کتابداری و نشر
بهبود دسترسی به منابع اطلاعاتی: فاپا با فهرست‌نویسی دقیق و استاندارد کتاب‌ها، دسترسی به منابع اطلاعاتی را برای کاربران کتابخانه‌ها و مراکز علمی آسان‌تر می‌کند. این امر به خصوص برای پژوهشگران و دانشجویانی که به دنبال منابع معتبر و مستند هستند، بسیار مهم است.
حفظ و سازماندهی میراث فرهنگی و علمی: از طریق فاپا، کتابخانه‌ها می‌توانند میراث علمی و فرهنگی کشور را به‌صورت منظم و دسته‌بندی‌شده نگهداری کنند. این اقدام به حفظ تاریخ و فرهنگ علمی کشور کمک شایانی می‌کند.
تسهیل فرآیند جستجو و بازیابی اطلاعات: با فهرست‌نویسی استاندارد کتاب‌ها، فرآیند جستجو و بازیابی اطلاعات در سیستم‌های کتابخانه‌ای بهبود می‌یابد. این امر باعث صرفه‌جویی در زمان و افزایش کارایی در استفاده از منابع اطلاعاتی می‌شود.
ارتقای استانداردهای فهرست‌نویسی: با اجرای فاپا، کتابخانه‌ها و ناشران به اجرای استانداردهای بالاتری در فهرست‌نویسی و نگهداری کتاب‌ها تشویق می‌شوند، که این به نوبه خود به ارتقای کیفیت اطلاعات منتشرشده کمک می‌کند.
حمایت از حقوق ناشران و نویسندگان: فاپا با ارائه یک رکورد رسمی از انتشار کتاب، به حفاظت از حقوق ناشران و نویسندگان در برابر سرقت ادبی و کپی‌برداری غیرمجاز کمک می‌کند.
مشخصات و اجزای اصلی فاپا
فاپا شامل اطلاعات جامعی درباره کتاب است که به‌صورت رسمی توسط کتابخانه ملی ایران ثبت و نگهداری می‌شود. این اطلاعات شامل موارد زیر است:
- عنوان کتاب: عنوان دقیق و کامل کتاب همان‌طور که بر روی جلد و صفحات داخلی ذکر شده است.
- نام نویسنده یا نویسندگان: اسامی کامل نویسنده یا نویسندگان کتاب.
- شابک (ISBN): شماره استاندارد بین‌المللی کتاب که برای هر نسخه منحصر به فرد است.
- رده‌بندی دیویی و کنگره: شماره‌های رده‌بندی موضوعی کتاب براساس نظام‌های رده‌بندی دیویی یا کتابخانه کنگره آمریکا.
- اطلاعات ناشر: نام و مشخصات ناشر، تاریخ انتشار و محل چاپ.
- تعداد صفحات و قطع کتاب: اطلاعات درباره تعداد صفحات، اندازه کتاب (قطع)، و نوع جلد (سخت، نرم).
- خلاصه کتاب: خلاصه‌ای کوتاه از محتوای کتاب که به فهرست‌نویسان و کاربران کمک می‌کند تا با موضوع کلی کتاب آشنا شوند.
- کلمات کلیدی و موضوعات: مجموعه‌ای از کلمات کلیدی و موضوعاتی که کتاب به آنها مرتبط است.
مشاوره دریافت فاپا
برای مشاوره رایگان چاپ کتاب لطفا شماره تماس خود را وارد نمایید. کارشناسان ما در سریع ترین زمان با شما تماس می گیرند.
مراحل گام به گام دریافت فاپا
برای دریافت فاپا باید مراحل مشخصی را طی کنید که در ادامه به توضیح هر یک از این مراحل می‌پردازیم:
1. آماده‌سازی نسخه نهایی کتاب
ابتدا باید نسخه نهایی کتاب که به‌طور رسمی منتشر شده و در دسترس است را آماده کنید. این نسخه باید کامل و شامل تمامی جزئیات کتاب، از جمله جلد، مقدمه، فهرست منابع و غیره باشد.
نکات مهم:
- اطمینان حاصل کنید که نسخه‌ای که آماده کرده‌اید نهایی است و هیچ تغییری در آن پس از ارسال درخواست فاپا انجام نمی‌شود.
- کیفیت چاپ و محتوای کتاب باید مطابق با استانداردهای کتابخانه ملی باشد.
2. ثبت‌نام در سامانه فاپا
برای درخواست فاپا باید در سامانه فاپا که توسط کتابخانه ملی ایران مدیریت می‌شود، ثبت‌نام کنید. این سامانه به ناشران و نویسندگان اجازه می‌دهد تا اطلاعات کتاب‌های منتشرشده خود را برای فهرست‌نویسی ثبت کنند.
مراحل ثبت‌نام:
- به سایت کتابخانه ملی ایران (www.nlai.ir) مراجعه کنید.
- از بخش خدمات الکترونیکی، گزینه “سامانه فاپا” را انتخاب کنید.
- فرم‌های مورد نیاز را با اطلاعات کامل ناشر، نویسنده و کتاب پر کنید.
- پس از تکمیل فرم‌ها، یک حساب کاربری برای شما ایجاد می‌شود که از طریق آن می‌توانید به سامانه فاپا دسترسی داشته باشید.
3. ورود اطلاعات کتاب به سامانه فاپا
پس از ایجاد حساب کاربری، باید اطلاعات کامل کتاب را وارد سامانه کنید. این اطلاعات شامل موارد زیر است:
- عنوان و زیرعنوان کتاب: عنوان اصلی و هر زیرعنوانی که کتاب دارد.
- نام نویسندگان و مترجمان: وارد کردن اسامی نویسندگان و در صورت وجود، مترجمان.
- شابک (ISBN) و شماره‌های رده‌بندی: وارد کردن شابک و شماره‌های رده‌بندی موضوعی.
- مشخصات ناشر: وارد کردن نام و اطلاعات تماس ناشر.
- خلاصه کتاب و کلمات کلیدی: ارائه یک خلاصه کوتاه از کتاب و تعدادی کلمه کلیدی که به محتوای کتاب مرتبط هستند.
4. ارسال نسخه‌ای از کتاب برای کتابخانه ملی
در این مرحله، باید یک نسخه از کتاب را برای کتابخانه ملی ایران ارسال کنید. این نسخه به‌عنوان مرجع برای فهرست‌نویسی و بررسی صحت اطلاعات استفاده می‌شود.
نکات ارسال نسخه:
- نسخه ارسال‌شده باید کامل و بدون خطا باشد.
- اطمینان حاصل کنید که نسخه ارسال‌شده دقیقاً مطابق با نسخه‌ای است که اطلاعات آن در سامانه فاپا ثبت شده است.
5. بررسی و ارزیابی توسط کارشناسان کتابخانه ملی
پس از دریافت نسخه کتاب و ثبت اطلاعات در سامانه، کارشناسان کتابخانه ملی ایران به بررسی و ارزیابی اطلاعات و محتوای کتاب می‌پردازند. این بررسی شامل تطبیق اطلاعات با استانداردهای فهرست‌نویسی و اطمینان از صحت داده‌ها است.
نکات مهم در این مرحله:
- اطلاعات ارائه‌شده باید دقیق و کامل باشند تا از رد درخواست جلوگیری شود.
- در صورت نیاز به اصلاحات، کارشناسان کتابخانه ملی ممکن است با ناشر یا نویسنده تماس بگیرند.
6. دریافت مجوز فاپا و فهرست‌نویسی کتاب
پس از تأیید نهایی، اطلاعات کتاب در سیستم فهرست‌نویسی کتابخانه ملی ثبت می‌شود و کتاب شما به‌صورت رسمی فهرست‌نویسی می‌شود. این فرآیند به معنای تکمیل مراحل دریافت فاپا است و شما می‌توانید از آن برای بهبود دسترسی به کتاب خود در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی استفاده کنید.
مراحل نهایی:
- دریافت تأییدیه فاپا از طریق سامانه و بررسی نهایی اطلاعات.
- استفاده از اطلاعات فهرست‌نویسی برای بهبود توزیع و دسترسی به کتاب.
تفاوت فاپا و فیپا
فیپا (فهرست‌نویسی پیش از انتشار اثر) و فاپا (فهرست‌نویسی آثار پیش از انتشار) هر دو به فرآیندهای مرتبط با ثبت و فهرست‌نویسی کتاب‌ها پیش از چاپ اشاره دارند، اما با تفاوت‌های مهمی در کاربرد و نحوه اجرا:
فیپا (فهرست‌نویسی پیش از انتشار اثر): فیپا به فهرست‌نویسی کتاب‌ها و آثار چاپی پیش از انتشار آنها توسط کتابخانه ملی ایران اشاره دارد. در این فرآیند، اطلاعاتی مانند نام نویسنده، عنوان کتاب، ناشر، موضوعات، شماره شابک، و سایر اطلاعات کتاب‌شناختی، پیش از چاپ کتاب به آن اختصاص داده می‌شود و در شناسنامه کتاب درج می‌گردد. هدف فیپا، تسهیل فرآیندهای کتابداری، استانداردسازی اطلاعات کتاب‌ها و بهبود دسترسی به منابع اطلاعاتی است.
فاپا (فهرست‌نویسی آثار پس از انتشار): فاپا نیز مشابه فیپا به فهرست‌نویسی پیش از انتشار آثار می‌پردازد، اما این اصطلاح به‌طور کلی‌تر به فرآیند ثبت و فهرست‌نویسی آثار مختلف، شامل کتاب‌های الکترونیکی و سایر رسانه‌ها، پیش از انتشار اشاره دارد. فاپا می‌تواند شامل مراحل مختلفی باشد که تمامی انواع منابع اطلاعاتی را، صرف‌نظر از نوع فرمت، در بر گیرد.
به‌طور خلاصه، فیپا و فاپا هر دو فرآیندهای فهرست‌نویسی پیش از انتشار هستند که به ثبت و استانداردسازی اطلاعات کتاب‌ها و آثار کمک می‌کنند، اما فیپا بیشتر به کتاب‌های چاپی اشاره دارد، در حالی که فاپا ممکن است به گستره وسیع‌تری از انواع آثار و رسانه‌ها اشاره داشته باشد.
پرسش‌های متداول درباره فاپا
آیا دریافت فاپا برای تمامی کتاب‌ها الزامی است؟ بله، دریافت فاپا برای تمامی کتاب‌های منتشرشده‌ای که قصد دارند در کتابخانه‌های عمومی و دانشگاهی نگهداری شوند و در دسترس کاربران قرار گیرند، الزامی است.
چه مدت زمان لازم است تا فاپا صادر شود؟ فرآیند دریافت فاپا ممکن است چند هفته به طول بینجامد، بسته به تعداد درخواست‌ها و دقت در ارائه اطلاعات.
هزینه دریافت فاپا چقدر است؟ هزینه دریافت فاپا بسته به نوع کتاب و تعداد صفحات متفاوت است. برای اطلاعات دقیق‌تر می‌توانید به سایت کتابخانه ملی ایران مراجعه کنید.
آیا می‌توانم پس از دریافت فاپا، اطلاعات کتاب را تغییر دهم؟ هرگونه تغییر در اطلاعات کتاب پس از دریافت فاپا باید به‌صورت رسمی به کتابخانه ملی اعلام شود و ممکن است نیاز به فهرست‌نویسی مجدد داشته باشد.
دریافت فاپا یک مرحله مهم و ضروری در فرآیند اخذ مجوز چاپ کتاب در ایران است که به بهبود دسترسی به اطلاعات، حفظ و سازماندهی دقیق‌تر منابع فرهنگی و علمی، و ارتقای استانداردهای فهرست‌نویسی کمک می‌کند. با دنبال کردن مراحل دقیق و رعایت نکات کلیدی، می‌توانید به راحتی مجوز فاپا را دریافت کرده و کتاب خود را به‌صورت کامل و دقیق در دسترس مخاطبان قرار دهید.
